1 marca wchodzi w życie nowelizacja Kodeksu spółek handlowych, uchwalona w ramach tzw. pakietu MŚP. Jakie to są zmiany? Czy ułatwią one życie przedsiębiorcom? O tym w dzisiejszym artykule.
Ostatni gasi światło
W mojej ocenie najważniejsza zmiana dotyczy składania rezygnacji przez członków zarządu spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Dotyczy to sytuacji, gdy skład zarządu będzie opuszczał ostatni członek tego organu. Zgodnie bowiem z nowym art. 202 § 6 KSH:
Jeżeli w wyniku rezygnacji członka zarządu żaden mandat w zarządzie nie byłby obsadzony, członek zarządu składa rezygnację wspólnikom, zwołując jednocześnie zgromadzenie wspólników, o którym mowa w art. 2331, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Zaproszenie na zgromadzenie wspólników zawiera także oświadczenie o rezygnacji członka zarządu. Rezygnacja jest skuteczna z dniem następującym po dniu, na który zwołano zgromadzenie wspólników.
Oznacza to, że jeżeli ostatni i jedyny członek Zarządu będzie chciał zrezygnować, będzie musiał w tym celu zwołać zgromadzenie wspólników, dołączając swoją rezygnację, a następnie czekać aż nadejdzie dzień zgromadzenia. W związku z tym, pomimo złożonej rezygnacji, członek zarządu pozostanie w zarządzie jeszcze przez co najmniej 14 dni. Terminu tego nie można skrócić, nawet gdyby zgromadzenie wspólników faktycznie odbyło się przed upływem tych 2 tygodni, w trybie bez formalnego zwołania (art. 240 KSH). W niektórych sytuacjach (np. grożąca spółce niewypłacalność lub inne sytuacje, które mogą mieć wpływ na odpowiedzialność członka zarządu) może to być dla takiej osoby bardzo niekorzystne. Zwykła „ewakuacja” z zajmowanego stanowiska może nie wystarczyć dla uniknięcia odpowiedzialności.
Problemy praktyczne
Co ciekawe, ustawa nie wskazuje jak należy oceniać przypadek, gdy kilku członków zarządu złoży jednocześnie rezygnację. Który z nich będzie ostatnim? Czy wszyscy powinni zwołać zgromadzenie wspólników? A co w sytuacji, gdy członek zarządu zwoła wadliwie zgromadzenie (np. wysyłając zaproszenie na nieaktualny adres)? Odpowiedzi na te i inne pytania przyniesie z pewnością praktyka.
Może też dojść do sytuacji, gdy członek zarządu składając swoją rezygnację nie wiedział, że robi to jako ostatni. W takim przypadku, żeby jego ustąpienie z zarządu było skuteczne, będzie musiał złożyć rezygnację jeszcze, w trybie przewidzianym przez art. 202 § 6 KSH.
Wyłączenie w umowie spółki
Jak można się domyślać, celem ustawodawcy była ochrona spółek i ich wspólników przed nagłym opustoszeniem zarządu i pozbawieniem spółki możliwości działania. Odbyło się to jednak kosztem wolności rezygnacji przez członków zarządu. Na szczęście ustawodawca dał możliwość wyłączenia tego przepisu w umowie spółki. Jak się wydaje, w spółkach w których główni wspólnicy zasiadają również w zarządzie, przepis ten nie będzie miał zastosowania. Warto zatem pamiętać, dokonując kolejnej zmiany umowy spółki, aby zdecydować, czy omawiamy przepis ma mieć zastosowanie, czy też należy go wyłączyć.
Rezygnacja w spółkach akcyjnych
Na podobnych zasadach rezygnację będzie składał ostatni członek zarządu spółki akcyjnej. W pierwszej kolejności adresatem rezygnacji powinna być rada nadzorcza spółki akcyjnej. Jeżeli jednak skład rady nadzorczej będzie pusty, członek zarządu powinien złożyć rezygnację akcjonariuszom, zwołując jednocześnie walne zgromadzenie. W takiej sytuacji ogłoszenie o walnym zgromadzeniu powinno zawierać oświadczenie o rezygnacji. Podobnie jak w spółkach z o.o., rezygnacja jest skuteczna z dniem następującym po dniu, na który zwołano walne zgromadzenie.
Obowiązek zwrotu zaliczki
W pozostałym zakresie nowelizacja KSH m.in. doprecyzowuje kwestie dotyczące dywidendy oraz zaliczki na poczet dywidendy w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. W przypadku nieokreślenia dnia dywidendy w uchwale zgromadzenia wspólników, takim dniem będzie dzień powzięcia uchwały o podziale zysku, a sama wypłata dywidendy powinna nastąpić niezwłocznie po dniu dywidendy (chyba, że zgromadzenie wspólników określiło inny termin).
Sporą nowością jest obowiązek zwrotu przez spółkę zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy, jeśli odnotowała ona stratę albo osiągnęła zysk w wysokości mniejszej od wypłaconych w danym roku obrotowym zaliczek.
Głosowanie obiegowe
Ułatwieniem jest wprowadzenie możliwości pisemnego głosowania także w zakresie uchwał podejmowanych na zwyczajnych zgromadzeniach wspólników (dotyczących m.in. zatwierdzenia sprawozdania finansowego oraz udzielenia absolutorium). Od dziś uchwały te będą mogły być podejmowane także w trybie obiegowym. Dotychczas konieczne było odbycie zgromadzenia wspólników.
Pozostałe zmiany
Przy okazji nowelizacji naprawiono również trzy problematyczne w praktyce kwestie. Pierwsza z nich dotyczy możliwości dokonywania zmiany umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, czyli takiej, gdzie nie doszło jeszcze do zarejestrowania spółki z o.o. w KRS. Dotychczas było to kontrowersyjne zagadnienie. Od dziś, zgodnie z art. 161 § 4 KSH nie ma wątpliwości, że jest to możliwe, przy czym jedynie w przypadku zakładania spółki z o.o. u notariusza. Przypadki spółek zakładanych on-line zostały wyraźnie wyłączone.
Druga – możliwość odwołania zgromadzenia wspólników. Problem związany z możliwością odwołania zwołanego już zgromadzenia wspólników był szeroko dyskutowany w literaturze prawniczej. Często kwestionowano w ogóle taką możliwość. Obecnie dopuszczalność odwołania nie będzie budziła już wątpliwości (art. 235 § 4 KSH), jednak wciąż wątpliwy pozostanie tryb. Znowelizowane przepisy nie wprowadzają bowiem żadnych wymagań w tym zakresie, jak również nie nakazują odpowiedniego stosowania przepisów o zwołaniu zgromadzenia. Ten brak precyzji może stać się orężem w sytuacji konfliktu korporacyjnego w spółce.
Trzecia – techniczna – dotyczy załączania do protokołów zgromadzeń wspólników pełnomocnictw do głosowania. Dotychczas musiały to być oryginały pełnomocnictw. Obecnie wprost wskazano w m.in. w art. 243 § 2 KSH, że dołącza się kopie pełnomocnictwa.